De Sociale Troonrede
Op 21 maart 2017 is de Sociale Troonrede gepresenteerd. Een verhaal van mensen die in hun eigen omgeving, of juist op grotere schaal, de wereld een stukje mooier maken. Een verhaal van sociaal ondernemers voor Nederland (en daarbuiten).
Aan de lezer,
Deze Sociale Troonrede is geen verslag vanuit financieel oogpunt of vanuit de overheid, maar een verhaal verteld vanuit het perspectief van sociaal ondernemers in Nederland. Dagelijks worden we geconfronteerd met veel maatschappelijke uitdagingen.
Bijvoorbeeld op het gebied van voedsel, zorg, welzijn, klimaatverandering en het gebruik van duurzame energie en materialen. Al jarenlang wordt er op verschillende niveaus gewerkt aan antwoorden op deze uitdagingen. Traditionele partijen zoals woningbouwcorporaties, verzorgingshuizen, overheden en energieproducenten zijn niet langer meer de enige partijen die hieraan werken. Steeds vaker pakken individuen, ondernemers, buurtinitiatieven en collectieven op een ondernemende en creatieve wijze maatschappelijke problemen aan.
In 2016 zijn wij gestart met het ophalen van verhalen bij deze sociaal ondernemers. Ons vertrekpunt was de vraag wat een sociaal ondernemer eigenlijk is. Wat definieert deze mensen? Natuurlijk liepen de antwoorden sterk uiteen, maar over één ding is men het eens: een sociaal ondernemer is iemand die ‘purpose first’ te werk gaat. Denk aan Tony’s Chocolonely die werkt aan slaafvrije chocolade, aan Mud Jeans die broeken recyclet, maar ook aan De Buurtcamping die werkt aan de leefbaarheid en ontmoeting in wijken.
De Sociale Troonrede
Deze Sociale Troonrede is een verzameling van visies, thema’s, barrières, kansen, vragen, ontwikkelingen en trends op het gebied van sociaal ondernemerschap. De input voor de Sociale Troonrede komt van ruim 150 deelnemers uit heel Nederland die onze enquête ingevuld hebben. Uit hun antwoorden selecteerden we de vier meest genoemde thema’s: Zorg voor Elkaar, Werken aan Werk, Van Ik naar Wij en Duurzaamheid. Elk thema beschrijven we aan de hand van alle input en een praktijkvoorbeeld. Onze bevindingen hebben we aangevuld met gegevens van ruim 1100 initiatieven die geregistreerd zijn in de MAEX, een initiatief van Kracht in NL, wat de maatschappelijke waarde van initiatieven laat zien.
Het voornaamste doel is om het grote publiek bekend te maken met de grote verscheidenheid binnen sociaal ondernemerschap in Nederland. Want door het gemis aan bewustzijn bij het grote publiek, kunnen bijzondere bedrijven niet de maximale maatschappelijke impact maken. Anderzijds zien we dat steeds meer mensen op zoek zijn naar manieren waarop zij iets toe kunnen voegen aan de maatschappij. Dit wordt ook wel ‘The Purpose Economy’ genoemd. Een belangrijk doel van de Sociale Troonrede is het inzichtelijk maken van kansen voor sociaal ondernemers en thema’s waar zij zich op kunnen richten. Zo hopen we ook een nieuwe generatie sociaal ondernemers te inspireren om de stap te zetten en te starten met hun eigen sociale onderneming.
Van inspiratie naar actie!
Sociaal ondernemerschap: wat is dat eigenlijk?
De meningen over de definitie van het begrip ‘sociaal ondernemerschap’ zijn verdeeld en de term zelf levert volgens veel deelnemers vaak verwarring op. Niet alleen bij de ondernemer zelf die twijfelt of hij wel of niet sociaal onderneemt - “Ik weet niet of ik mezelf zo mag noemen” - maar ook bij overheden, fondsen, investeerders en consumenten. Wanneer ben je een sociaal ondernemer? Er worden verschillende waarden verbonden aan de woorden ‘sociaal’ en ‘ondernemen’. Kan een buurtinitiatief of een vrijwilliger bijvoorbeeld een sociaal ondernemer zijn of niet?
Lees hoofdstuk →Thema's
Zorg voor elkaar
Door de participatiemaatschappij ontstaat er meer ruimte voor en vraag naar het ‘zorgen voor elkaar’. Sociaal ondernemers grijpen kansen die welzijns- en zorgorganisaties niet mogen, kunnen of willen oppakken. Vaak gaat het om het anders organiseren van voorzieningen die anders wegvallen of al weggevallen zijn. Denk aan de ZorgOppas, die ouders van zorgintensieve kinderen matcht aan een passende oppas, of coöperaties die samen zorg inkopen. Er zijn echter wel uitdagingen rondom ondernemerschap bij zorgondernemers. Want hoe maak je je als klein initiatief voldoende zichtbaar? Door samen te werken kun je je zichtbaarheid en de mogelijkheid om samen impact te maken vergroten.
Lees hoofdstuk →Werken aan werk
De arbeidsmarkt en de wetgeving rondom participatie en het sociale domein verandert sterk. Dat leidt ertoe dat steeds meer sociaal ondernemers ruimte creëren voor mensen met ‘een afstand tot de arbeidsmarkt’ (zoals gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid) op basis van gelijkwaardigheid. Ze zijn gemotiveerd omdat ze zien dat er veel mensen onnodig langs de zijlijn van de samenleving staan en hun krachten en talenten daardoor onbenut blijven. Er ontstaan allerlei dwarsverbanden die bijdragen aan een inclusieve arbeidsmarkt. Mensen krijgen de kans om hun talent te laten zien en bewijzen dat zij mee kunnen doen op de arbeidsmarkt. Denk aan projecten waarin jongeren de kans krijgen zich te ontwikkelen, ondernemingen waar dak- en thuislozen werken, of het begeleiden van ‘starters’ naar de arbeidsmarkt.
Lees hoofdstuk →Van ‘ik naar wij’
Sociaal ondernemers nemen een voorzichtige kanteling waar. Weg van het individualisme en neo-liberalisme, naar meer saamhorigheid en aandacht voor elkaar. De participatiemaatschappij is volop in ontwikkeling en staat veel in het teken van ‘eigen verantwoordelijkheid.’ Dit betekent echter niet dat de inzet van professionals overbodig wordt. De grens tussen rollen en verantwoordelijkheden van een ‘professional’ en ‘actieve buurtbewoner’ vervaagt steeds meer. De vraag is tevens wanneer er in dergelijke gevallen sprake is van een sociaal ondernemer en wanneer van een ‘gewone’ actieve burger.
Lees hoofdstuk →Duurzaamheid
In een samenleving waar overconsumptie hoogtij viert, is de circulaire economie een duurzame en noodzakelijke tegenhanger. De deeleconomie leeft: spullen die we nodig hebben kunnen we via allerlei platformen lenen van onze buren of huren van iemand die het op dat moment niet gebruikt. Er wordt slimmer nagedacht over het gebruiken van wat er al is. Een groeiende groep mensen hoeft niet meer alles zelf te bezitten, zolang ze maar toegang hebben tot het gebruik ervan. Zo worden door heel Nederland foodsharingkasten, ruilkasten, repaircafés en spullenbibliotheken opgezet. Men gooit minder snel iets weg en denkt meer aan de functie die een product nog voor een ander kan hebben. Daardoor zien ook steeds meer kringloopinitiatieven het licht. Zo gaan we samen voedselverspilling tegen en wordt afvalproductie verminderd.
Lees hoofdstuk →Kansen en barrières
De meeste mensen toetsen zich aan hun eigen omschreven definitie van ‘sociaal ondernemerschap’. Waar sommigen niet weten of ze nu sociaal ondernemer zijn en zo gezien worden, zien anderen zichzelf meer als ‘intrapreneur’: een werknemer binnen een sociale onderneming. Ook zijn er mensen die zichzelf ‘maatschappelijk’ of ‘idealistisch’ ondernemer noemen of benoemen dat ze met een sociaal ondernemende houding werken. Men omschrijft het zijn van een sociaal ondernemer vaak aan de hand van verschillende aspecten van een onderneming: de missie, manier van produceren, aangeboden diensten/ producten, de (rechts)vorm van de onderneming, het verdienmodel, inkomstenverwerving en definitie van kapitaal, de doelgroep van de onderneming en de impact en verbinding die gemaakt wordt.
Lees hoofdstuk →Slotwoord
We zien dat steeds meer mensen de stap naar (gedeeltelijk) ondernemerschap maken. Er wordt meer georganiseerd op lokaal niveau en er is nadrukkelijk aandacht voor de participatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Duurzaamheid wordt de norm, sociale ondernemingen hebben hierin een voorbeeldfunctie. Tot slot is de discussie rondom sociaal ondernemerschap op zich een trend: wat verstaat men onder sociaal ondernemen, welke richtlijnen zijn hier aan verbonden, of is de term ‘sociaal’ overbodig omdat in de toekomst elke ondernemer (deels) bezig moet zijn met sociaal- maatschappelijke impact? Binnen de thema’s en behandelde casussen komen een aantal kernbegrippen terug, die ook de komende tijd binnen sociaal ondernemerschap centraal zullen staan.
Lees hoofdstuk →Initiatief van:
Ondersteund door:
Volg ons op Facebook!